दिवाळी 

दिवाळी हा हिन्दूधर्मियांचा सर्वात महत्वाचा असा सण आहे . दिवाळी हा दिव्यांचा सण आहे . अंधारावार उजेडाची मात , अज्ञानावर ज्ञानाची मात तर वाईटावर चांगल्याची मात हे प्रतिक दिवाळीसाठी समजले जाते .

दिवाळी किती दिवसांची असते ?

दिवाळी हा सण ५ ते ६ दिवसांचा असतो . तिथी नुसार कधी तो ५ दिवसांचा येतो तर कधी ६ दिवसांचा येतो . पहिला दिवस वसुबारस,धनत्रोयदशी दुसरा दिवस, नरकचतुर्दशी तिसरा दिवस,लक्ष्मीपूजन : अश्विन अमावस्या चवथा , पाचवा दिवस बलिप्रतिपदा : कार्तिक शुद्ध प्रतिपदा, सहाव भाऊबिज : कार्तिक शुद्ध द्वितीया हा आहे .

दिवाळी कधी असते ?

अश्विन वद्य १३ पासून कार्तिक शुद्ध २ पर्यंत दिवाळी हा सण पाळतात . साधारणतः विजयादशमी / दसऱ्या पासुन २० दिवसा नंतर हा सण येत असतो. त्याच्याइतका मोठा व महत्वाचा सण हिंदू लोकांत नाही . या सणांत पुष्कळ दिवे लावून आरास करण्याची चाल सर्वत्र आहे.

वसुबारस

दिवाळीचा पहिला दिवस म्हणून या दिवस साजरा केल्या जातो . कार्तिक महिन्यातील कृष्ण पक्षातील १२ व्या दिवसाला वसुबारस येत असते . या दिवशी गाईची पूजा केली जाते व यास खास महत्व आहे .

घनोत्रोदशी

या दिवशी देवासमोर धने टाकून देवांची पुजा करतात . आयुर्वेदानुसार धन्वतरी जे आरोग्याचे देवता आहेत जे समुद्रमंथनातुन उत्पन्न झाले आहेत त्यांचीही पूजा केली जाते . बहुतेक ठिकाणी या दिवशी सोने किंवा पिवळ्या वस्तु घेण्याची पद्धत आहे .

 नरकचतुर्दशी : अश्विन वद्य चतुर्दशी

या दिवशी पाहटेस लवकर उठून जिकडे तिकडे दिवे लावतात . नंतर घरातील सर्व लहानथोर मंगळी स्नान करतात. स्नान आटोपताच डाव्या पायाने नरकासुर म्हणून कारंटे फोडतात . लहान मुले स्नान करीत असताना फटाके उडविले जातात . इष्टमित्रांसहित उत्तम प्रकारचा फराळ करतात . भोजन झाल्यावर करमनुक करून सर्व दिवस आनंदात घालवितात. रात्री दिवे लावून आरास करतात.

लक्ष्मीपूजन : आश्विन अमावस्या

या दिवशी सायंकाळी घरोघरी लक्ष्मीची पूजा करतात. घरातील आंगणात रांगोळ्या काढल्या जातात तसेच

पणत्या लावल्या जातात व दिव्यांची रोषणाई केल्या जाते .

बलिप्रतिपदा : कार्तिक शुद्ध प्रतिपदा

हा दिवस साडेतिन मुहूर्तापैकी एक मुर्हूत आहे. या दिवशी बलीचे चित्र काढून त्यांची पूजा करतात . विक्रमसंवत सुरु असल्यामुळे व्यापारी लोक नविन वर्षारंभ समजतात .

भाऊबिज : कार्तिक शुद्ध द्वितीया

या दिवशी बहिनीकडून ओवाळून घेऊन ओवाळणी घालती जाते .

दिवाळीचे स्वागत

दिवाळी हा सर्वात महत्वाचा सण हिन्दू , जैन, शिख धर्मात माणल्या जातो . हा सणाच्या स्वागतासाठी सर्वच लोक उत्साहाने तयार असतात . जवळपास सर्वांच्या घरी साफसफाई रंगरंगोटी केल्या जाते . लहान मुले आबाल वृद्धां ना नविन कपडे घेतल्या जातात . घरी फराळ बनविल्या जातो . लहान मुलांना फटाके घेतल्या जातात .

दिवाळीचे धार्मिक महत्व 

प्रभु श्रीराम व माता सिता १४ वर्षाचा वनवास व रावणाचा वध करून प्रभु लक्ष्मण
व श्रीराम भक्त हणुमानासोबत वापस आलेत . त्यांच्या आगमणा च्या स्वागतासाठी अयोद्धेत रंग रंगोटी फुलांची सजावट व दिव्यांची रोषणाई करण्यात आली होती. आजही हा विश्वास अर्निबद्ध आहे .
द्वापार युगात प्रभु कृष्णाने राक्षस नरकासुरांचा वध करून १६००० मुलींना बंदिवासातुन मुक्त केले होते .
या दिवशी समुद्रमंथनातुन लक्ष्मी प्रगट झाली होती .

दिवाळीचे सांस्कृतिक महत्व

दिवाळीच्या निमित्य सर्व लोक नातेवाईक वर्षातून एकदा एकत्र येत असतात भाऊबिजेसाठी बहिण-भाऊ एकत्र येत असतात . गावोगावी जत्रा भरत असते, राम लिला, नाटक, मेला यांचे आयोजन केल्या जाते ह्या सर्वांमुळे सर्वांच्या भेटी होत असतात .

दिवाळीचे आर्थिक महत्व

दिवाळीत बाजारपेठेत आर्थिक देवाणघेवाण होत असते . दिवाळीनिमित्य कपडे, घरातील रंगरंगोटी , फराळ तसेच नविन वस्तु आपल्या ऐपतीप्रमाणे घेण्यावर सर्वांचा कल असतो त्यामुळे त्या व्यापारी पेठा ह्या वस्तुनी सजल्या असतात, बाजारपेठेत खुप गर्दीही असते त्यामुळे फक्त भारताचाच व्यवसाय होतो असे नाही तर जागतीकीकरणामुळे अख्या जगाचा व्यवसाय होतो .

.

दिनांकमुहूर्त
१ नोव्हेंबरवसुबारस
२ नोव्हेंबरधनोत्रयोदशी
३ नोव्हेंबरनरकचर्तुदशी
४ नोव्हेंबरलक्ष्मीपुजन
५ नोव्हेंबरबलिप्रतिपद
६ नोव्हेंबरभाऊ -बिज

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *